Zihniyet, olaylara bakış biçimidir. Zihindeki temel yargılar, bu bakışın içeriğini belirler.

Bir zihniyetin değişim sebebi, ya gerçeklikleri tam yansıtmaması veya tamamen farklı yansıtmasıdır. Mesela, bir Orta Çağ zihin yapısıyla Yeni Çağın olaylarını açıklayamazsınız. Yeni Çağın zihniyetiyle Modern Çağı anlatamazsınız. 20. Asır zihin yapısıyla 21. Asrın Elektronik Dünyasını açıklayamazsınız.

Zihniyet, yeni gelişmeler, bilim ve teknoloji alanındaki yenilikler sebebiyle, yavaş bir seyir içinde, devamlı değişir. Ne var ki, bazı toplumlar veya bireyler, bu değişime ayak uyduramaz. Mesela, bu ülkedeki muhafazakâr, mütedeyyin insanlar, inanmış oldukları inanç sisteminin değerleriyle dünya işlerine baktıklarından, gerçekleri göremezler. Başka bir deyişle, Orta Çağ zihniyetiyle günümüz olaylarını tam anlayıp yorumlayamazlar. Asırlar içinde gerçekleşen yenliklere paralel olarak, zihinlerde değişim olmadığından, zihin bu yenilikleri yansıtamaz.

Peki, Orta Çağ zihniyetiyle yetişmiş bir birey, bu zihniyetten kurtulup modern bir bakış açısına kavuşabilir mi? Tabii ki, kavuşabilir. Zor bir iştir, ama belli bir sorgulama sürecine girerse, bu değişim mümkündür. İki şekilde olabilir:

Ya sahip olduğu zihniyetle, etrafında olup bitenlere bir anlam veremediğini anlar, kendini değişime hazırlar,

Ya da, çağdaş eğitimin temel kaynaklarını okur. Zihnindeki eski değerler yıkılır, yerlerine yenileri geçer.

Her ülkede, farklı zihniyetlerle bir arada yaşayan farklı gruplar vardır. Ancak bu zihniyetler arasında bizdeki gibi büyük farklar yoktur. Bunlar, bazı ortak çatı değerler üzerinde anlaşarak, barış içinde yaşayabilirler. Ne var ki, Türkiye’de durum faklıdır. Orta Çağ zihniyetiyle olayları yorumlayan büyük bir nüfus var. Yönetimi ellerine geçirmişler. Eğitim kurumlarında çağdaş eğitim yerine, bir Orta Çağ inanç sisteminin kurallarını dayatıyorlar.

İkinci bir husus, ülke nüfusunun yarısını oluşturan mütedeyyin kesim ile modern zihniyetli diğer yarısının, barış içinde yaşamaları için çatı değerler henüz oluşmamıştır. Birbirlerini tamamen dışlayan iki blok var. Zihniyet ayrılığı, şiddete dönüşebilecek durumdadır.

Peki, muhafazakâr ve durağan kesimin, çağa uymayan zihniyeti nasıl değişecek? İki tür dinamikle: İç dinamikler ve dış dinamikler.

İç dinamiklerden kastım ülkenin aydınları, bilim insanlarının söz ve eylemleridir.

Dış dinamiklerden kastım, tüm dış dünyadan, özellikle medeni ülkelerden yapılan tercümeler ve küresel medya verileridir.

Bu dinamikler sayesinde zamanla, bir zihniyet değişiminin olacağına inanıyorum.